Prof. dr hab. Andrzej Mencwel
“Społeczeństwa bowiem – jeśli naprawdę istnieją – są żywą tkanką międzyludzką, tkankę tę tworzą sploty wielokrotne i wielostronne, a składają się na nią wszelkie powoływane przez autentyczne potrzeby samorzutne skupienia, związki i stowarzyszenia. Polskę współczesną pokrywa gęstniejąca ciągle sieć takich związków i stowarzyszeń, działający w nich animatorzy i amatorzy są ochotnikami dobra wspólnego. Nie są oni tylko spadkobiercami najlepszych tradycji inteligencji polskiej – są także twórcami przyszłości. Ponieważ bez przerastającej w żywotną tkankę społeczną takiej sieci nie można sobie wyobrazić nie tylko przyszłości naszego społeczeństwa, ale i żadnego innego społeczeństwa. Nie mamy innych ambicji, jak do żywotności tej pomału się przyczyniać” – pisał Andrzej Mencwel w tekście Przyczyniać się pomału1 . Ten opis dotyczył idei i praktyki animacji kultury, ale w równej mierze może zostać zastosowany do każdej działalności, której celem i efektem jest pomnażanie tego, co we współczesnym języku nazywa się “kapitałem społecznym”, a co Edward Abramowski (przywoływany przez Andrzeja Mencwela), o wiele celniej określa jako “społeczność twórczych osób i samorzutnych stowarzyszeń”.
Ten kontekst wyjaśnia zaangażowanie (i sens tego zaangażowania) Profesora Andrzeja Mencwela w pobudzenie i organizację polskiego środowiska kulturoznawczego. Był jednym z inicjatorów i głównym animatorem ożywienia i integracji tego środowiska. Jego niestrudzone działania przyczyniły się w istotny sposób do powołania Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego (którego był pierwszym prezesem), jak też do instytucjonalizacji dyscypliny badawczej, jaką jest kulturoznawstwo, w tym do powołania Komitetu Nauk o Kulturze Polskiej Akademii Nauk.
W październiku 2005 roku na wniosek Profesor Ewy Kosowskiej II Walne Zgromadzenie Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego nadało Profesorowi Andrzejowi Mencwelowi godność Honorowego Prezesa Towarzystwa.
Andrzej Mencwel – profesor zwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego, historyk idei, antropolog kultury, krytyk literacki, organizator życia naukowego. Członek rad naukowych Instytutu Kultury Polskiej i Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych, przewodniczący Zespołu Humanistycznego Ministra Edukacji Narodowej, członek Rady Towarzystwa Popierania i Krzewienia Nauk; członek-korespondent Towarzystwa Naukowego Warszawskiego; członek Rad Programowych Instytutu Adama Mickiewicza, Festiwalu Nauki, Centrum Sztuki Współczesnej. Członek Międzynarodowego Stowarzyszenia im. Janusza Korczaka, członek Association Internationale des Critiques Litteraires; członek Kapituły Nagrody Naukowej im. Jerzego Giedroycia.
Współtwórca i wieloletni kierownik Katedry Kultury Polskiej, a następnie Instytutu Kultury Polskiej w Uniwersytecie Warszawskim; obecnie Kierownik Zakładu Historii Kultury w Instytucie. Współautor programu dydaktycznego Instytutu: opartych na autorskim podejściu studiów w dziedzinie “wiedzy o kulturze”, a zwłaszcza programu antropologii kultury (podręcznik pod tym samym tytułem wydany w 2005 roku, pierwsze wyd. w 1995 roku) i antropologii słowa (podręcznik z 2003 roku), oraz specjalizacji “animacja kultury”.
Opublikował między innymi: Stanisław Brzozowski. Kształtowanie myśli krytycznej (1976), Etos lewicy. Esej o narodzinach kulturalizmu polskiego (1990), Przedwiośnie czy potop. Studium postaw polskich w XX wieku (1997), Kaliningrad, moja miłość. Dwa pokrewne eseje podróżne (2003), Wyobraźnia antropologiczna. Próby i studia (2006, Nominacja do Nagrody Nike).
1. Animacja kultury. Doświadczenie i przyszłość, red. Grzegorz Godlewski, Iwona Kurz, Andrzej Mencwel, Michał Wójtowski, Instytut Kultury Polskiej, Warszawa 2002.
